Angstagressie bij katten

Ook al heb je een lange ervaring met katten, toch kan er altijd iets gebeuren wat je gewoonweg nooit eerder bij de hand hebt gehad en waar je nog geen ervaring mee hebt. Waar je moet zoeken naar oplossingen en hulp van professionals moet inschakelen. Want als je je kat ziet als je kind, of tenminste als een van de gezinsleden, dan zal je je kat niet snel naar het asiel brengen of in laten slapen, maar er zeker van willen zijn dat je alles wat in je macht ligt hebt gedaan, om hem een gelukkig thuis bij jou te blijven geven.

Buiten het feit dat dit een persoonlijk verhaal is, vind je in dit artikel onder andere tips van professionals die wellicht ook waardevol voor jouw kat kunnen zijn. Dit verhaal gaat over Jari. Een inmiddels 9 jaar oude kater, die in zijn hart heel lief is, maar soms zo agressief kan zijn dat menig volwassen man er letterlijk bang van wordt.

Hoe ontstaat angstagressie

Net als bij mensen heb je onder katten ook te maken met veel verschillende soorten karakters. Een deel van dat karakter bepaalt wat voor overlevingsmechanisme jij hebt in een noodsituatie. Vecht je, vlucht je, of bevries je? Vaak kom je er pas achter wat je doet, als je daadwerkelijk in een noodsituatie zit. Je hebt geen tijd om na te denken, maar handelt naar je instinct. En je handelt vaak naar ervaringen die je hebt. Niet bewust, maar vaak heel onbewust. Een klein, voor andere wellicht onbenullig ding, kan bij iemand anders een diepe angst veroorzaken. Die er later op een onverwachte manier uitkomt.

Jari was altijd wel een klein beetje een angstige kater, maar ook juist dominant en stoer. Vanaf kitten af aan was hij bij mij. Ik ken hem dus heel goed. Hij kwam tegelijk met een 3 jaar oude kater (Sunny) die uit het asiel kwam, zodat ze vanaf hetzelfde moment in hetzelfde huis zouden wonen. Dat ging eigenlijk prima, hoewel Jari vanaf het begin wel de baas was over Sunny, kroop hij toch maar al te graag tegen hem aan als het onweerde of als er vuurwerk werd afgestoken. Voor plotselinge harde geluiden is hij dus altijd wel bang geweest, maar daar is hij als kat natuurlijk niet de enige in. Verder was het dus altijd een stoere kater met karakter.

Toen hij een jaar of vijf was had hij veel last van zijn maag. Diverse keren is hij naar de dierenarts geweest voor allerlei onderzoeken, maar er is nooit iets gevonden. De dierenarts hield het altijd op een gevoelige maag. Wel kreeg hij dan vaak een injectie tegen de misselijkheid, wat geen prettige is voor een kat. Hij krijgt deze namelijk met een redelijk botte naald in zijn rug toegediend. Toen er weer eens zo’n injectie gehaald moest worden, wist Jari wat hem te wachten stond.

Hij gaf een paar halen en vluchtte vervolgens onder de kast met zakken voer in de praktijkruimte. Er werd mij verzocht weg te gaan, omdat ze hem in een dwangbuisje moesten doen om het veilig te houden en het was beter als hij dat niet met mij zou associëren. Achteraf heb ik hier spijt van gehad. Normaal gesproken als ik hem ophaalde bij de dierenarts, was hij blij om mij te zien en wilde hij zo snel mogelijk het mandje in mee naar huis. Nu zat hij in zijn kooitje, keek mij aan en blies alleen maar. Eenmaal thuis aangekomen, viel hij Sunny aan op een manier die ik nooit eerder had gezien. Hier zat geen enkele speelsheid meer bij. Die avond heb ik ze apart gezet en een dag later leek alles weer normaal te zijn.

Tot op een dag, een paar weken later. Jari zat op een plank aan de muur waar foto’s op staan en een van de weinige plekken in het huis waar hij niet mocht komen. Ik wilde hem er vanaf jagen en ineens begin hij heel hard te blazen. Ik deed een stap naar achteren en moest eigenlijk nog een beetje lachen, maar toen sprong hij van de plank vol op mij af en beet en krabde hij waar hij kon. Toen ik wegliep bleef hij achter me aan rennen en sprong en beet in mijn benen.

Ik wist niet wat ik meemaakte. Doordat hij bij de dierenarts was opgejaagd om onder die kast met het voer vandaan te komen en daarna in een dwangbuis is gestopt, is Jari extreem bang geworden. Negen van de tien keer merk je dat niet, totdat je even snel wil dat hij ergens vandaan gaat, of dat hij een mens of kat op een andere manier als bedreigend ervaart. En Jari blijkt dus een vechter. Hij bevriest niet en vlucht al helemaal niet.

Wat kun je doen als jouw kat angstagressie vertoont

Wanneer je kat tekenen van angstagressie vertoont, kan dat voor de eigenaar ook heel beangstigend zijn. Het spreekwoord is niet voor niets ‘een kat in het nauw maakt rare sprongen’. De kat die eerder nog lief op je schoot lag kan veranderen in een monster met een waas voor zijn ogen.

Als alle andere oorzaken van dit gedrag zijn uitgesloten, denk aan een hersentumor, en je weet dat de kat iets heeft meegemaakt wat heel traumatiserend voor hem was en hij in zelfde soort situaties nu agressief reageert, kan je er vanuit gaan dat je te maken hebt met een kat met angstagressie.
Het is van groot belang om hulp in te schakelen van een dierenarts of een gedragsdeskundige voor katten. Hoe graag je je kat ook bij je wil houden, de situatie moet voor beiden wel veilig en verantwoord zijn.

De tips die ik kreeg van een kattenpsycholoog

Toen Jari mij voor het eerst had aangevallen heb ik eerst contact opgenomen met de dierenarts. Zij bevestigden mijn vermoeden van de angstagressie en verwezen mij door naar een kattenpsycholoog aangesloten bij de faculteit diergeneeskunde van de universiteit Utrecht. Na een lang telefonisch consult waarbij ik vertelde wat Jari aan het doen was en hoe hij op mij reageerde, heb ik een aantal bruikbare adviezen gekregen.

• Als hij ergens zat waar hij niet mocht komen, kon ik hem het best weglokken met een snoepje. Dat lijkt misschien meer een beloning te zijn, maar zodra een kat al een paar seconden ergens zit waar hij niet mag zijn, associeert hij het snoepje al niet meer met zijn actie;
• Rustig en op een normale toon blijven praten als je ziet dat hij angstig wordt. Onbedoeld wordt je eigen stem hoger en onrustiger als je schrikt van zijn angst, omdat je weet wat het gedrag kan zijn wat daarop volgt;
• Hem laten gaan als de angstagressie zich beperkt tot hevig blazen en miauwen, er echt geen enkele aandacht aan schenken;
• Bij angstagressie die daadwerkelijk overgaat in aanvallen, zorgen dat je jezelf letterlijk in veiligheid brengt en een aantal uur in gescheiden ruimtes verblijven.

Dit zijn tips waar ik jaren over heb gedaan om ze goed te integreren in ons leven. Je blijft de eerste keren schrikken als hij je aanvalt. Of hij ontsnapt naar buiten en valt de buurman aan die ineens naar buiten komt. Maar heel langzaam zie je dat het vertrouwen weer begint te groeien. Twee kanten op.

Toch gaat het niet altijd goed

Niet alles is altijd uit te sluiten. Je kan zoveel mogelijk proberen te ondervangen, zoals hem even apart zetten als er gestofzuigd moet worden, en zo goed mogelijk proberen hem binnen te houden. Maar laatst lag er een doos op de tafel die mijn vriend bij het oud papier wilde leggen.

Hij had alleen niet gezien dat Jari erin lag. Dit is een enorme trigger voor Jari. Hij waant zich veilig in zijn doos en ineens wordt die ruw weggetrokken. Geen enkele kat zal hier gecharmeerd van zijn, maar meestal blijft het bij een verongelijkte blik, of een keertje blazen. Jari daarentegen komt met een dikke staart de doos uit, kijkt wie er het dichtst in de buurt staat en vliegt je aan.

Dan is het dus een kwestie van iets tussen jezelf en hem proberen te houden en weg te komen. Als de rust uiteindelijk is teruggekeerd, duurt het vervolgens weken voordat hij je weer een beetje vertrouwt en niet naar je begint te blazen als je langsloopt. Vindt een nieuwe modus, samen met jouw kat. Als je denkt dat jouw kat angstagressie heeft, zoek dan zo snel mogelijk professionele hulp van een dierenarts, kattenpsycholoog of een kattengedragsdeskundige. Helemaal als het je eerste kat is, zal je misschien snel de neiging hebben om hem naar een asiel te brengen. Dit lost het probleem van de kat echter niet op.

Hij zal eerder nog banger worden en de kans is klein dat iemand een kat met zo’n verleden in huis wil nemen. Door hulp in te schakelen, leer je de gedachtegang van jouw kat te volgen en kun je daar op inspelen. Dit vergt heel veel geduld en tijd, maar is het uiteindelijk allemaal waard, als je ziet hoeveel liefde je er ook voor terugkrijgt. Het is het beste om een nieuwe modus te vinden met je harige gezinslid.

Zoals ik heb aangegeven zet ik Jari even apart als ik ga stofzuigen, of iets anders ga doen wat bij hem een schrikreactie kan oproepen. Als ik zelf even ongestoord wil werken, ga ik zelf even apart zitten. Omdat Jari graag de controle heeft, kan hij heel veeleisend zijn in het vragen van aandacht op, voor mij, ongeschikte momenten.

Maar als we daarna samen spelen en hij vervolgens uitgeteld bij me onder een dekentje op de bank kruipt, ik op z’n buik mag kroelen en hij m’n hand wast, weet ik dat deze nieuwe modus het allemaal waard is. Gelukkig zijn niet alle katten hetzelfde en is angstagressie iets wat relatief weinig voorkomt, zeker in deze mate. Maar, zoveel katten hebben verschillende karakters! Heb jij ook een kat die het soms even zwart voor de ogen wordt? En wat doe jij in zo’n geval? Of heb jij juist de tegenovergestelde kat die al onder de bank vliegt als de postbode komt?